Lingua cree
| Cree | |
|---|---|
| Parlato in | Canada |
| Parlanti | |
| Totale | 96 260 |
| Altre informazioni | |
| Scrittura | sillabario aborigeno canadese, alfabeto latino |
| Tipo | polisintetica |
| Tassonomia | |
| Filogenesi | Lingue algiche Lingue algonchine |
| Statuto ufficiale | |
| Ufficiale in | |
| Codici di classificazione | |
| ISO 639-1 | cr |
| ISO 639-2 | cre |
| ISO 639-3 | cree (EN) |
| Glottolog | cree1271 (EN) |
La lingua cree è una lingua algonchina parlata in Canada.
Distribuzione geografica
| ]Secondo i dati del censimento canadese del 2011 le persone di madrelingua cree sono 83.475, stanziate principalmente tra Saskatchewan, Manitoba, Alberta e Québec. Poiché i parlanti di tutte le lingue algonchine sarebbero 144.015, risulta che la lingua cree è la più parlata di questa Famiglia linguistica.
Dialetti e lingue derivate
| ]Lo standard ISO 639-3 classifica il cree come macrolingua composta dai seguenti membri:
- Lingua cree delle foreste (Woods Cree) (codice ISO 639-3 cwd)
- Lingua cree delle paludi (Swampy Cree) (csw)
- Lingua cree delle pianure (Plains Cree) (crk)
- Lingua cree moose (Moose Cree) (crm)
- Lingua cree orientale:
- Lingua cree nordorientale (East Cree, southern inland) (crl)
- Lingua cree sudorientale (East Cree, northern inland)(crj)
Secondo Ethnologue.com sono da considerarsi appartenenti alla macrofamiglia Cree-Montagnais anche le lingue
- Lingua Atikamekw [atj]
- Lingua Montagnais [moe]
- Lingua Naskapi [nsk]
Sistemi di scrittura
| ]Esistono due sistemi di scrittura per la lingua cree, a prescindere da quale dialetto si intenda rappresentare. Il primo è il Sillabario Aborigeno Canadese, il secondo è l'Alfabeto latino; nel vocabolario che segue sono stati utilizzati entrambi.
Vocabolario
| ]La tavola seguente confronta parole nei principali dialetti della lingua. Si noti che ogni sostantivo è espresso nella forma singolare.
| Plains Cree | Woods Cree | Swampy Cree | East Cree, southern inland | |
|---|---|---|---|---|
| "ascia" | ᒌᑲᐦᐃᑲᐣ cīkahikan | ᒉᑲᐦᐃᑲᐣ cīkahikan | ᒌᑲᐦᐃᑲᐣ cīkahikan | ᐅᓯᑖᔅᒄ usitaaskw |
| "orso" | ᒪᐢᑿ maskwa | ᒪᐢᑿ maskwa | ᒪᐢᑾ (western ᒪᐢᑿ) maskwa | ᒋᔐᔮᒄ chisheyaakw, ᑳᑰᔥ kaakuush |
| "libro" | ᒪᓯᓇᐦᐃᑲᐣ masinahikan | ᒪᓯᓇᐦᐃᑲᐣ masinahikan | ᒪᓯᓇᐦᐃᑲᐣ masinahikan | ᒪᓯᓇᐦᐄᑲᓂᔥ masinahiikanish |
| "carro" | ᓭᐦᑫᐤ sēhkēw | ᐅᑖᐹᓈᐢᐠ otāpānāsk | ᐅᑖᐹᓂᔥ utaapaanish | |
| "orologio" | ᐲᓯᒧᐦᑳᐣ pīsimohkān | ᐯᓯᒧᐦᑳᐣ pīsimohkān | ᐲᓯᒧᐦᑳᓐ piisimuhkaan | |
| "cane" | ᐊᑎᒼ atim | ᐊᑎᒼ atim | ᐊᑎᒼ atim | ᐊᑎᒻ atim |
| "fuoco" | ᐃᐢᑯᑌᐤ iskotēw | ᐃᐢᑯᑌᐤ iskotīw | ᐃᐡᑯᑌᐤ iškotew | ᐃᔥᑯᑌᐤ ishkuteu |
| "pesce" | ᑭᓄᓭᐤ kinosēw | ᑭᓄᓭᐤ kinosīw | ᓇᒣᔅ names | |
| "pistola" | ᐹᐢᑭᓯᑲᐣ pāskisikan | ᐹᐢᑭᓯᑲᐣ pāskisikan | ᐹᐢᑭᓯᑲᐣ pāskisikan | ᐹᔅᒋᓯᑲᓐ paaschisikan |
| "cavallo" | ᒥᐢᑕᑎᒼ mistatim | ᒥᐢᑕᑎᒼ mistatim, ᒥᓴᑎᒼ misatim | (western ᒥᓴᑎᒼ misatim) | ᑳᐸᓚᔅᑴᐤ kaapalaskweu |
| "ospedale" | ᐋᐦᑯᓰᐏᑲᒥᐠ āhkosīwikamik | ᐋᐦᑯᓭᐏᑲᒥᐠ āhkosīwikamik | ᐋᐦᑯᓰᐎᑲᒥᐠ āhkosīwikamik | ᐋᐦᑯᓰᐅᑲᒥᒄ aahkusiiukamikw |
| "coltello" | ᒨᐦᑯᒫᐣ mōhkomān | ᒧᐦᑯᒫᐣ mohkomān | ᒨᐦᑯᒫᐣ mōhkomān | ᒨᐦᑯᒫᓐ muuhkomaan |
| "uomo (maschio adulto)" | ᓈᐯᐤ nāpēw | ᓈᐯᐤ nāpīw | ᓈᐯᐤ nāpew | ᓈᐯᐤ naapeu |
| "denaro" | ᓲᓂᔮᐤ sōniyāw | ᔔᓂᔮᐤ šōniyāw | ᔔᓕᔮᐤ shuuliyaau | |
| "alce" | ᒨᔁ mōswa | ᒨᔁ mōswa | ᒨᐢ mōs (western ᒨᔁ mōswa) | ᒨᔅ muus |
| "mio padre" | ᓅᐦᑖᐏᕀ (ᓅᐦᑖᐃ᛬) nōhtāwiy, ᓂᐹᐹ nipāpā | ᓂᐹᐹ nipāpā, ᓄᐦᑖᐏᕀ nōhtāwiy | ᓅᐦᑖᐎᕀ (western ᓅᐦᑖᐏᕀ) nōhtāwiy | ᓅᐦᑖᐐ nuuhtaawii |
| "mia madre" | ᓂᑳᐏᕀ (ᓂᑳᐃ᛬) nikāwiy, ᓂᐹᐹ nimāmā | ᓂᒫᒫ nimāmā, ᓂᑳᐏᕀ nikāwiy | (western ᓂᑳᐏᕀ nikāwiy) | ᓂᑳᐐ nikaawii |
| "mio fratello maggiore" | ᓂᐢᑌᐢ nistēs | ᓂᐢᑌᐢ nistīs | ᓂᐢᑌᐢ nistes (western nistēs) | ᓂᔅᑌᔅ nistes |
| "mia sorella maggiore" | ᓂᒥᐢ nimis | ᓂᒥᐢ nimis | ᓂᒥᐢ nimis (also western) | ᓂᒥᔅ nimis |
| "mio/a fratello/sorella minore" | ᓂᓰᒥᐢ nisīmis | ᓂᓭᒥᐢ nisīmis | (western ᓂᓰᒥᐢ nisīmis) | ᓂᔒᒻ nishiim |
| "scarpa" | ᒪᐢᑭᓯᐣ maskisin | ᒪᐢᑭᓯᐣ maskisin | ᒪᐢᑭᓯᐣ maskisin | ᒪᔅᒋᓯᓐ maschisin |
| "zucchero" | ᓲᑳᐤ sōkāw, ᓰᐏᓂᑲᐣ sīwinikan | ᓲᑳᐤ sōkāw | ᔔᑳᐤ shuukaau | |
| "città" | ᐆᑌᓈᐤ ōtēnāw | ᐃᐦᑖᐎᐣ ihtāwin | ᐃᐦᑖᐎᓐ ihtaawin, ᐅᑌᓈᐤ utenaau | |
| "albero" | ᒥᐢᑎᐠ mistik | ᒥᐢᑎᐠ mistik | ᒥᐢᑎᐠ mistik | ᒥᔥᑎᒄ mishtikw |
| "donna" | ᐃᐢᑵᐤ iskwēw | ᐃᐢᑵᐤ iskwīw | ᐃᐢᑶᐤ iskwew | ᐃᔅᑶᐤ iskweu |
Nella seguente tavola, ogni verbo è espresso nella terza persona singolare.
| Plains Cree | Woods Cree | Swampy Cree | East Cree, southern inland | |
|---|---|---|---|---|
| "lui/lei arriva" | ᑕᑯᓯᐣ takosin | ᑕᑯᔑᐣ takošin | ᑕᑯᔑᓐ takushin | |
| "lui/lei può vedere abbastanza di lui/loro" | ᑌᐹᐸᐦᑕᒼ tēpāpahtam | ᑌᐹᐸᐦᑕᒼ tepāpahtam | ᑌᐹᐸᐦᑕᒻ tepaapahtam | |
| "lui/lei tossisce" | ᐅᐢᑐᐢᑐᑕᒼ ostostotam | ᐅᐢᑐᐢᑐᑕᒼ ostostotam | ᐅᔥᑐᑕᒻ ushtutam | |
| "lui/lei muore, cessa di vivere" | ᓂᐱᐤ nipiw, ᐴᓂᐱᒫᑎᓯᐤ pōnipimātisiw | ᓂᐱᐤ nipiw | ᐴᓂᐱᒫᑎᓰᐤ puunipimaatisiiu | |
| "lui/lei si imbarca" | ᐴᓯᐤ pōsiw | ᐴᓯᐤ pōsiw | ᐴᓲ puusuu | |
| "lui/lei li dà a lui/lei/loro " | ᒥᔦᐤ miyēw | ᒣᖧᐤ mīthīw | ᒦᓀᐤ mīnew | ᒦᔦᐤ miiyeu |
| "lui/lei sta dormendo" | ᓂᐹᐤ nipāw | ᓂᐹᐤ nipāw | ᓂᐹᐤ nipaau | |
| "lui/lei uccide lui/lei/loro" | ᓂᐸᐦᐁᐤ nipahēw | ᓂᐸᐦᐁᐤ nipahew | ᓂᐸᐦᐁᐤ nipaheu | |
| "lui/lei conosce lui/lei/loro" | ᑭᐢᑫᔨᒣᐤ kiskēyimēw | ᑭᐢᑫᓂᒣᐤ kiskenimew | ᒋᔅᒉᔨᒣᐤ chischeyimeu | |
| "lui/lei ride" | ᐹᐦᐱᐤ pāhpiw | ᐹᐦᐱᐤ pāhpiw | ᐹᐦᐱᐤ pāhpiw | ᐹᐦᐴ paahpuu |
| "lui/lei vive" | ᐱᒫᑎᓯᐤ pimātisiw | ᐱᒫᑎᓯᐤ pimātisiw | ᐱᒫᑎᓰᐤ pimaatisiiu | |
| "lui/lei gioca" | ᒣᑕᐍᐤ mētawēw | ᒣᑕᐍᐤ mītawīw | ᒣᑕᐌᐤ metaweu | |
| "lui/lei vede lui/lei/loro" | ᐚᐸᒣᐤ wāpamēw | ᐚᐸᒣᐤ wāpamīw | ᐙᐸᒣᐤ wāpamew | ᐙᐸᒣᐤ waapameu |
| "lui/lei vede lui/loro" | ᐚᐸᐦᑕᒼ wāpahtam | ᐚᐸᐦᑕᒼ wāpahtam | ᐙᐸᐦᑕᒼ wāpahtam | ᐙᐸᐦᑕᒼ waapahtam |
| "lui/lei spara a lui/lei/loro" | ᐹᐢᑭᓷᐤ pāskiswēw | ᐹᐢᑭᓷᐤ pāskiswīw | ᐹᔅᒋᓷᐤ paaschisweu | |
| "lui/lei spara a lui/loro" | ᐹᐢᑭᓴᒼ pāskisam | ᐹᐢᑭᓴᒼ pāskisam | ᐹᔅᒋᓴᒻ paaschisam | |
| "lui/lei spara" | ᐹᐢᑭᓯᑫᐤ pāskisikew | ᐹᐢᑭᓯᑫᐤ pāskisikew | ᐹᔅᒋᓯᒉᐤ paaschisicheu | |
| "lui/lei cammina" | ᐱᒧᐦᑌᐤ pimohtēw | ᐱᒧᐦᑌᐤ pimohtīw | ᐱᒧᐦᑌᐤ pimohtew | ᐱᒧᐦᑌᐤ pimuhteu |
| "lui/lei lavora" | ᐊᑐᐢᑫᐤ atoskēw | ᐊᑐᐢᑫᐤ atoskīw | ᐊᑐᐢᑫᐤ atoskew | ᐊᑐᔅᒉᐤ atuscheu |
| "È grande" | ᒥᓵᐤ misāw | ᒥᔖᐤ mišāw | ᒥᔖᐤ mishaau | |
| "È grazioso" | ᒥᔼᓯᐣ miywāsin | ᒥᓍᔑᐣ minwāšin | ᒥᔻᔔ miywaashuu | |
| "Sta piovendo" | ᑭᒧᐘᐣ kimowan | ᑭᒧᐘᐣ kimowan | ᑭᒧᐗᐣ kimowan | ᒋᒧᐎᓐ chimuwin |
| "Sta nevicando" | ᒥᐢᐳᐣ mispon | ᒥᐢᐳᐣ mispon | ᒥᐢᐳᐣ mispon | ᒥᔅᐳᓐ mispun |
| "È ventoso" | ᔫᑎᐣ yōtin | ᖫᑎᐣ thōtin | ᓅᑎᐣ nōtin | ᔫᑎᓐ yuutin |
| "È buono" | ᒥᔪᐢᐸᑿᐣ miyospakwan | ᒥᓄᐢᐸᑾᐣ minospakwan | ᒥᔪᔅᐳᑯᓐ miyuspukun |
| Plains Cree | Woods Cree | Swampy Cree | East Cree, southern inland | |
|---|---|---|---|---|
| "al mattino" | ᑫᑭᓭᑊ kēkisēp, ᑮᑭᓭᑊ kīkisēp | (eastern ᑫᑭᔐᑊ kekišep) | ᒉᒋᔐᑉ chechishep | |
| "fuori" | ᐘᔭᐑᑎᒥᕽ wayawītimihk | ᐘᖬᐍᑎᒥᕽ wathawītimihk | (eastern ᐗᓇᐐᑎᒥᕽ wanawītimihk) | ᐐᐐᑎᒥᐦᒡ wiiwiitimihch |
| "uno" | ᐯᔭᐠ pēyak | ᐯᔭᐠ pīyak | ᐯᔭᐠ pēyak (eastern peyak) | ᐯᔭᒄ peyakw |
| "due" | ᓃᓱ nīso | ᓀᓱ nīso | ᓃᓱ nīso (eastern ᓃᔓ nīšo) | ᓃᔓ niishu |
| "tre" | ᓂᐢᑐ nisto | ᓂᐢᑐ nisto | ᓂᐢᑐ nisto | ᓂᔥᑐ nishtu |
| "quattro" | ᓀᐓ nēwo | ᓀᔪ nīyo | ᓀᐓ nēwo | ᓀᐅ neu |
| "cinque" | ᓂᔮᓇᐣ niyānan | ᓂᔮᓇᐣ niyānan | ᓂᔮᓇᐣ niyānan | ᓂᔮᔨᓐ niyaayin |
| "sei" | ᓂᑯᑤᓯᐠ nikotwāsik | ᓂᑯᑤᓯᐠ nikotwāsik | ᓂᑯᑤᓯᐠ nikotwāsik | ᓂᑯᑣᔥᒡ nikutwaashch |
| "sette" | ᑌᐸᑯᐦᑊ tēpakohp | ᑌᐸᑯᐦᑊ tīpakohp | ᑌᐸᑯᐦᑊ tēpakohp | ᓃᔣᔥᒡ niishwaashch |
| "otto" | ᐊᔨᓈᓀᐤ ayinānēw | ᐊᔨᓈᓀᐤ ayinānīw | ᐊᔨᓈᓀᐤ ayinānēw | ᓂᔮᓈᓀᐤ niyaanaaneu |
| "nove" | ᑫᑲ ᒥᑖᑕᐦᐟ kēka-mitātaht | ᑫᑲ ᒥᑖᑕᐦᐟ kīka-mitātaht | ᑫᑲ ᒥᑖᑕᐦᐟ kēka-mitātaht | ᐯᔭᑯᔥᑌᐤ peyakushteu |
| "dieci" | ᒥᑖᑕᐦᐟ mitātaht | ᒥᑖᑕᐦᐟ mitātaht | ᒥᑖᑕᐦᐟ mitātaht | ᒥᑖᐦᑦ mitaaht |
Le fonti sono: Plains Cree, the Online Cree Dictionary website; Woods Cree, the Gift of Language and Culture website, the Saskatchewan Indian Languages website, western Swampy Cree, the Saskatchewan Indian Languages website; eastern Swampy Cree, Ontario Ministry of Education (2002), East Cree, the Eastern James Bay Cree Language website.
Quando una casella è vuota significa che non si è trovato un termine corrispondente, questo non significa che il termine non esista in quel dialetto.
Classificazione
| ]La lingua cree appartiene alla ramo algonchino delle lingue algiche.
Note
| ]- ^ Secondo alcuni studiosi si tratterebbe di una macrolingua, per cui i membri sono da designarsi come lingue, mentre per altri di un'unica lingua e quindi sarebbe meglio parlare di dialetti
- ^ Population with an Aboriginal mother tongue by language family, main languages within these families and their main provincial and territorial concentrations, Canada, 2011, su Census of Population, 2011, Statistics Canada.
- ^ Documentation for ISO 639 identifier: cre, su www-01.sil.org.
- ^ Marco Massignan, Il grande libro delle tribù indiane d'America, Xenia, 1999, p. 125.
- ^ Cree-Montagnais (archiviato dall'url originale il 28 maggio 2015).
- ^ (EN) Lewis, M. Paul, Gary F. Simons, and Charles D. Fennig (eds), Cree-Montagnais, in Ethnologue: Languages of the World, 17ª ed., Dallas, Texas, SIL International, 2013.
Altri progetti
| ]
Wikipedia dispone di un'edizione in lingua cree (cr.wikipedia.org)
Wikimedia Commons contiene immagini o altri file su cree
Collegamenti esterni
| ]- (EN, FR) Lingua cree, su Enciclopedia canadese.
- (EN) Opere riguardanti Lingua cree, su Open Library, Internet Archive.
- (EN) Lingua cree, su Ethnologue: Languages of the World, Ethnologue.
| Controllo di autorità | Thesaurus BNCF 47806 · LCCN (EN) sh85033883 · BNE (ES) XX544373 (data) · BNF (FR) cb11948501b (data) · J9U (EN, HE) 987007531383405171 |
|---|
- Lingue cree
wikipedia, wiki, libro, libri, biblioteca, articolo, leggere, scaricare, gratis, download gratuito, mobile, telefono, android, ios, apple, telefono cellulare, pc, web, computer, Informazioni su Lingua cree, Che cos’è Lingua cree? Cosa significa Lingua cree?



Lascia una risposta
Vuoi partecipare alla discussione?Sentiti libero di contribuire!